Foto's bij AVEBE
Op deze foto en ook een aantal naar onderen staat de stoommachine nog in de
aardappelmeelfabriek Avebe
Gegevens van deze machine
De stoommachine werd in 1913 gefabriceerd door de Ascherslebener
Maschinenbau Aktiengesellschaft, een machinefabriek in Aschersleben in het
oosten van Duitsland.
De aanschafkosten van de machine bedroegen in die tijd inclusief vervoer en
installatie 29.750 Duitse mark.
De machine is van het type horizontale 1cilinder, en heeft een vermogen van
1000 PK bij 100 omwentelingen per minuut. De stoomverdeling wordt door 4
kleppen geregeld.
In de loop der jaren zijn door modernisering en sluiting van bedrijven de
meeste oude stoommachines verdwenen.
ook deze moest wijken
De 1cilinder stoommachine uit 1913 deze machine stond in de
aardappelmeelfabriek AVEBE in Ter Apelkanaal (Groningen).Vanaf
15 juni, 2009 staat hij in Gronsveld (Limburg)
De foto hier
naast is op de achtergrond links te zien een 6 cilinder stoommotor van Spillingwerk
(Duitsland)
De stoommachine aan de
rechterkant is de machine van het industriemuseum en de stoommachine links op de voorgrond, een tandem compound
stoommachine, deze is al in
1968 verschoot.
Touw wordt met de hand aanelkaar gevlochten over een lengte
van 4 meter, voor de overbrenging van het vliegwiel
naar de machines.
om de zoveel jaar zijn de snaren aan vervanging toe.
Er zijn nog maar weinig ambacht lieden die dit kunnen.
Een opendag, waar men de machine aan het werk zag (7 foto's).
Touw vlechten
de machinist L.Wolters
Hierbij
een kort verslag over de productieve jaren van de stoommachine, van de
aardappelmeelfabriek M&O˛ Musselkanaal
en omstreken, welke later is over genomen door AVBE Ter-Apelkanaal
Groningen. In 1913 werd van de Ascherslebener-Machienenbau
Aktiengesellschaft (vormals W. schmidt & co)
Een stoommachine aangeschaft met tussen contakt machienefabriek Holthaus uit
Winschoten.
Deze machine was 770 PK bij 100 omwentelingen per minnut en met pieken tot
1000 PK, dit kan maar kortstondig om stukdraaien te voorkomen.
Het
productief draaien duurde in de begin jaren drie maanden per jaar, en is
relatief probleemloos verlopen totdat in 11 januari 1944.
Er zijn bombardementen geweest op de fabriek.
Hierbij is de stoommachine
gespaard gebleven.
Maar op 3 oktober 1951 is er een grote brand geweest,
waarbij de gehele fabriek en machinekamer was uitgebrand, en lag de
stoommachine onder de brokstukken (zie foto's
1
en 2).
Dit heeft hij ook goed
kunnen doorstaan en na schoonmaken en kleine reparaties, stond hij weer
bedrijfsklaar.
In 1952 is er een nieuwe fabriek met ketelhuis en
machinekamer geopend.
Het opstarten van de stoommachine, gebeurde altijd in
de nacht van zondag op maandag, dan waren de stokers en machinisten 's
nachts om 2 uur aanwezig, en begonnen dan met het opstoken van de
stoomketels en voorverwarmen van de stoommachine, zodat de fabriek om 6 uur
productie kon draaien.
De ochtendploeg bleef dan tot maandagmiddag 14 uur.
Er werd gedraaid in een drie ploegen systeem.
Het opgang brengen van de
stoommachine ging stap voor stap 1e voorwarmen tot
± 100°C en goed
ontwateren, om waterslag te voorkomen 2e machine opslag tornen (startstand)
3e stoomafsluiter langzaam iets openen de machine langzaam op gang laten
komen zodat hij niet in zijn toerental van 100 omw per minnut doorschoot.
4e
belasten van machine vanuit de fabriek dan gingen de aandrijfriemen van de
fabrieksmachines van de losse schijven (is de vrijloop) op de vaste schijven(poelie) zodat de
productie kon beginnen, de stoommachine ging dan op volle belasting, van
±
750 a 850 PK draaien.
Van maandagmorgen 6 uur tot zaterdagmiddag 18 uur.
De
zondagmorgen was dan voor onderhoud's en reparatie werkzaamheden.
In
1960-1970 kwam de landbouw mechanisatie opgang, en werden de
aardappelcampagnes langer tot wel 5 a 6 maanden.
En meer draaiuren voor de
stoommachine.
En er was inmiddels al een dynamo gekoppeld op het drijfwerk
van de machine daardoor moest de machine nog meer PK's leveren.
In 1970-1975
kwamen er problemen met organische verontreiniging van het ketelwater en dit
zat ook in stoomvoorziening van de machine.
Hierdoor kwam er een slijtage
opgang en moesten na enkele maanden draaien de zuigerveren en afdichtringen
van de zuigerstang opzuiveren of vernieuwen.
Dit heeft enkele jaren geduurd,
tot men er achter kwam dat het kwam door vervuiling van het oppervlakte
water uit de kanalen.
Toen is de zuiveringsinstallatie aangepast en
verbeterd, zodat deze organische stoffen uit het aangeleverde ketelwater
waren gezuiverd, zodat de problemen toen waren verholpen! Daarna is er groot
onderhoud en revisie gepleegd het stoomgedeelte van de machine, zoals
toevoerleidingen, kleppen, zuigerslang, afdichtringen, zuigveren en
uitslijpen van de cilinder.
In 1983 zijn de sisal aandrijftouwen 5 cm
doorsnee vernieuwd.(zie foto's onderaan de pagina)
In 1984 zijn de krukaslagers vernieuwd, dit heeft grote problemen gegeven
omdat de haakse opstelling van de krukas, drijfstang en zuigerstang niet
goed was gegaan.
Hierdoor is grote schade ontstaan aan de lagers en gebroken
zuigveren.
Hierdoor moest de revisie opnieuw gebeuren met wel de goede
afstelling van de machine.
En inmiddels draaide de machine al campagnes van
6 maanden volcontinu vanaf 1980! In 1987 is het 75 jarig bestaan gevierd met
een opendag en kijkdag voor genodigde gasten.
1988 De nieuwe aardappelmeelfabriek was toen operationeel en hoefde de
stoommachine alleen nog maar te draaien voor een waterpomp voor de nieuwe
fabriek!
De pomp was even oud als de machine anno 1913!
De afgewerkte stoom
van 0,3 bar werd gebruikt en de opgewekte elektriciteit van de dynamo was
voor eigen stroomvoorziening.
De stoommachine heeft daarna nog enkele jaren gedraaid in de voorziening en
is toe buiten bedrijf gezet.
Met wel een aanpassing op het stoomnet van de
toen nieuwgebouwde warmte krachtcentrale zodat hij toch nog kon draaien op
opendagen van de industrie.
Of op speciale dagen en soms op aanvraag van
belangstellende groepen.
Voor het laatst heeft hij gedraaid in 2004 bij de viering van 100 jaar Avébé!
een stukje geschiedenis van deze machine
klik op de foto voor groot
op beide foto de machine rechts.